เมื่อเราปลูกต้นไม้ ใครจะเป็นเจ้าของ

รู้หรือไม่ว่า กฎหมายกำหนดให้ ถ้าต้นไม้ใหญ่เกิดในที่ดินของใครเจ้าของที่ดินเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในต้นไม้ที่ขึ้นบนที่ดินนั้นโดยอัตโนมัติทันที หมายความว่าเจ้าของที่ดินมีสิทธิที่จะเก็บดอกผล ใช้ประโยชน์จากต้นไม้นั้น รวมทั้งตัดสินใจว่า จะตัดแต่ง หรือตัดต้นไม้นั้น หรือเก็บต้นไม้ว้ก่อนได้ ต้นไม้นั้นจะเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ หรือมีใครปลูกขึ้นก็ตาม คนที่เป็นเจ้าของต้นไม้ ไม่ใช่คนปลูกหรือคนดูแลรักษา แต่เป็นเจ้าของที่ดิน

แต่ถ้าเป็นไม้ล้มลุก ที่ไม่ใช่ต้นไม้ใหญ่ เจ้าของที่ดินจะไม่ได้เป็นเจ้าของต้นไม้และพืชผลที่ได้จากต้นไม้นั้น คนที่ปลูกขึ้น เช่น ผู้เช่าที่ดินจะมีสิทธิดีกว่าเจ้าของที่ดิน ซึ่งเป็นไปตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 144-145

มาตรา 144 ส่วนควบของทรัพย์ หมายความว่า ส่วนซึ่งโดยสภาพแห่งทรัพย์หรือโดยจารีตประเพณีแห่งท้องถิ่นเป็นสาระสำคัญในความเป็นอยู่ของทรัพย์นั้น และไม่อาจแยกจากกันได้ นอกจากจะทำลาย ทำให้บุบสลาย หรือทำให้ทรัพย์นั้นเปลี่ยนแปลงรูปทรงหรือสภาพไป เจ้าของทรัพย์ย่อมมีกรรมสิทธิ์ในส่วนควบของทรัพย์นั้น

มาตรา 145 ไม้ยืนต้นเป็นส่วนควบกับที่ดินที่ไม้นั้นขึ้นอยู่ ไม้ล้มลุกหรือธัญชาติอันจะเก็บเกี่ยวรวงผลได้คราวหนึ่งหรือหลายคราวต่อปีไม่เป็นส่วนควบกับที่ดิน

ถ้าต้นไม้ใหญ่ขึ้นอยู่บนแนวเขตระหว่างที่ดินที่ติดกัน โดยพิสูจน์ไม่ได้ว่าใครเป็นคนปลูก และใครเป็นเจ้าของ ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่า เจ้าของที่ดินทั้งสองฝั่งเป็นเจ้าของร่วมกันคนละครึ่งดอกผลของต้นไม้ ก็ให้เป็นของเจ้าของที่ดินทั้งสองเท่าๆ กัน

และถ้าตัดต้นไม้ลง เจ้าของที่ดินทั้งสองฝั่งก็เป็นเจ้าของไม้เท่าๆ กัน ซึ่งเป็นไปตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1346

มาตรา 1346 ถ้ำมีต้นไม้อยู่บนแนวเขตที่ดิน ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าของที่ดินทั้งสองข้างเป็นเจ้าของต้นไม้รวมกัน ดอกผลเป็นของเจ้าของที่ดินคนละส่วนเสมอกัน และถ้าตัดต้นลงไซร้ ไม้นั้นเป็นของเจ้าของที่ดินคนละส่วนดุจกัน เจ้าของแต่ละฝ่ายจะต้องการให้ขุดหรือตัดต้นไม้ก็ได้ ค่าใช้จ่ายในการนั้นต้องเสียเท่ากันทั้งสองฝ่าย แต่ถ้าเจ้าของอีกฝ่ายหนึ่งสละสิทธิในต้นไม้ไซร้ ฝ่ายที่ต้องการขุดหรือตัดต้องเสียค่าใช้จ่ายฝ่ายเดียว ถ้าต้นไม้นั้นเป็นหลักเขตและจะหาหลักเขตอื่นไม่เหมาะเหมือน ท่านว่าฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดจะต้องการให้ขุดหรือตัดไม่ได้